طیف گسترده از فعالیت هایی که بر اساس مخاطب، رسانه و دغدغه های روزانه کسب و کارها به بازاریابی می انجامد را مارکتینگ می گویند. مارکتینگ یا بازاریابی دیجیتال امروزه با استقبال خوبی مواجه است. اصطلاح بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ (Digital Marketing) از دو دهه پیش تاکنون به عنوان زیرمجموعه‌ای از مدیریت بازاریابی و نیز مدیریت تبلیغات مورد اشاره قرار می‌گیرد.

اما با توجه به توسعه فناوری اطلاعات طی سالهای اخیر، افزایش متوسط زمان آنلاین بودن کاربران، استفاده گسترده از موبایل و افزایش ضریب نفوذ اینترنت در جهان، امروزه به عنوان یک دانش و تخصص مستقل مورد توجه قرار می‌گیرد. امروزه رشته دیجیتال مارکتینگ در دانشگاه‌ها جای خود را باز کرده و حتی حتی دانشگاه‌های متعددی در جهان دیجیتال مارکتینگ و بازاریابی اینترنتی را در سطح کارشناسی ارشد ارائه می‌کنند.

تعریف بازاریابی دیجیتال

هر کاری در بازاریابی انجام می‌شود، اگر با ابزارهای دیجیتال انجام شود، بخشی از بازاریابی دیجیتالی است. تبلیغات، تحقیقات بازار و بررسی رفتار مصرف کننده با ابزارهای دیجیتال، بخشی از بازاریابی دیجیتال است.

همچنین می توان  دیجیتال مارکتینگ را به عنوان مجموعه‌ای از ابزارها و تکنیک‌ها تعریف کرد. به جای این که بخواهیم از معنی دیجیتال مارکتینگ حرف بزنیم، کافی است ابزارها و تکنیک‌های دیجیتال مارکتینگ را فهرست کنیم. آن وقت می‌توانیم بگوییم: دیجیتال مارکتینگ یعنی همهٔ این ابزارها و کارهایی که با این ابزارها انجام می‌شود.با این روش، می‌شود گفت دیجیتال مارکتینگ یعنی تسلط بر مجموعه‌ای از ابزارها و تکنیک‌ها؛ از سئو و ایمیل مارکتینگ گرفته، تا استراتژی محتوا و استفاده از سوشال مدیا. از تبلیغات کلیکی و بازاریابی موبایلی گرفته، تا تولید محتوا و افیلیت مارکتینگ در فضای دیجیتال.

از دیدگاه دیگر می توان گفت بازاریابی دیجیتال شامل همهٔ ابزارها و فعالیت‌هایی است که برای بازاریابی محصولات و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ به شرطی که این فعالیت‌ها در بستر دیجیتال (وب، اینترنت، موبایل، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و …) انجام شوند.

ابزارهای بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ

موارد زیر نمونه‌هایی از ابزارهای بازاریابی دیجیتال محسوب می‌شوند و انتظار می‌رود یک دیجیتال مارکتر بر آن‌ها مسلط باشد:

• بازاریابی توسط موتورهای جستجو (SEM) [شامل ترافیک ارگانیک و خریداری شده]
• بهینه سازی برای موتورهای جستجو (سئو)
• بازاریابی محتوا (Content Marketing)
• بازاریابی درونگرا (Inbound Marketing)
• بازاریابی شبکه های اجتماعی (Social Media Marketing)
• استراتژی محتوا (Content Strategy)
• تبلیغات بر اساس کلیک (PPC)
• اینفلوئنسر مارکتینگ (Influencer Marketing)
• تبلیغات بنری (Banner Advertising) و تبلیغات همسان (Native Advertising)
• ایمیل مارکتینگ
• بازاریابی موبایلی یا موبایل مارکتینگ (یا اصطلاح قدیمی آن: تبلیغات موبایلی)
• بازاریابی از طریق همکاری در فروش (Affiliate Marketing)
• تولید محتوا
• بازاریابی ویروسی دیجیتال (Digital Viral Marketing)
• گاهی در فهرست ابزارهای دیجیتال مارکتینگ به تبلیغات هدفمند و سفارشی شده (Targeted Advertising) و نیز تبلیغ همسان (Native Advertising) هم اشاره می‌شود.

مهارت های دیجیتال مارکتینگ

آموزش بازاریابی دیجیتال را نمی‌توان به ابزارهای دیجیتال مارکتینگ (مثل سئو و تبلیغات آنلاین و کار کردن با سوشال مدیا) محدود کرد. مهارتهای دیجیتال مارکتر باید فراتر از این موارد باشد. مثلاً مهارت ارتباطی و هوش کلامی، اسلایدسازی، درک و تحلیل شاخص‌، استراتژی و تفکر استراتژیک همگی بسیار ضروری هستند و کسی بدون آشنایی با این موارد نمی‌تواند به شکل کامل از عهده‌ی وظایف یک دیجیتال مارکتر برآید.

کلام آخر

در این مقاله سعی کردیم توضیحاتی ارائه دهیم که‌ باعث می‌شود بهتر متوجه شوید که دیجیتال مارکتینگ یعنی چه و این دانش چه کمکی به کسب و کار شما می‌کند. دیجیتال مارکتینگ بخش های متفاوتی دارد که بسته به علاقه و اولویت‌های خود می‌توانید آن‌ها را مطالعه کنید. همچنین با کمی تحقیق می توانید درک بهتری داشته باشید و ظرفیت‌های واقعی دیجیتال مارکتینگ را بهتر بشناسید.

در این مطلب به پرسش و پاسخ های مهم درباره ی دیجیتال مارکتینگ و آینده این حرفه در ایران اشاره می کنیم.

اصطلاح بازاریابی اینترنتی،‌ اصطلاحی قدیمی‌تر است و بیشتر در دهه‌ی نود میلادی رواج داشت. با گذر زمان و گسترش و تنوع ابزارهای بازاریابی دیجیتال، به تدریج اصطلاح دیجیتال مارکتینگ جایگزین آن شد.

این دو اصطلاح، قطعاً با یکدیگر تفاوت دارند و تفاوت این دو حوزه، شبیه همان تفاوت تبلیغات و بازاریابی است.

وقتی از بازاریابی دیجیتال حرف می‌زنیم، منظورمان شناخت بازار با استفاده از ابزارهای دیجیتال، حل مشکلات و نیازهای بازار از طریق طراحی و عرضه‌ی محصول است. در حالی که وقتی از تبلیغات دیجیتال حرف می‌زنیم، فرض بر این است که محصول مشخصی داریم و صرفاً می‌خواهیم با استفاده از ابزارهای دیجیتالی، پیام خود را به مخاطب برسانیم.

 آینده دیجیتال مارکتینگ در ایران چگونه خواهد بود؟

گاهی اوقات به خاطر محدودیت‌هایی که در کشور به وجود می‌آید (محدودیت دسترسی به سایت‌های بیرونی از داخل ایران یا محدود کردن دسترسی ایرانیان به سایت‌های خارجی توسط کشورهای دیگر) این تلقی به وجود می‌آید که آینده دیجیتال مارکتینگ در ایران چندان امیدبخش نیست.

واقعیت این است که هر شکلی از محدود شدن فعالیت دیجیتال، می‌تواند به بخشی از اقتصاد دیجیتال آسیب بزند و در این بحثی نیست. هم‌چنین محروم شدن از سرویس‌ها و خدمات بین‌المللی، به فرض که چنین اتفاقی بیفتد، خسارتی جبران‌ناپذیر برای اقتصاد، سیاست و سرمایه‌های انسانی کشور خواهد بود.

با این حال، این اتفاق‌های ناخوشایند را، به فرض که روی دهند، نمی‌توان به معنای از رونق افتادن تخصص دیجیتال مارکتینگ در نظر گرفت. این رشته احتمالاً هم‌چنان پررونق باقی خواهد ماند و درآمد کارشناسان دیجیتال مارکتینگ هم حفظ خواهد شد. اما سبد ابزارها و مهارت‌هایشان تغییر خواهد کرد و چه بسا گونه‌ای از دیجیتال مارکتر در کشور پرورش پیدا کند که در بازار جهانی، تقاضایی برای آن وجود نداشته باشد.

در پاسخ به این پرسش که سوشال مدیا (Social Media) چیست و چه تاثیری بر زندگی کنونی ما دارد، باید گفت که سوشال مدیا به وبسایت ها و اپلیکشین های طراحی شده ای گفته می شود که به افراد این امکان را می دهند تا مطالب خود را سریع، به موقع و به گونه ای موثر به اشتراک بگذارند.

کافیست نگاهی به مشاغل مختلف که در رسانه های اجتماعی معروف از قبیل فیس بوک Facebook، اینستاگرام Instagram، توئیتر Twitter، لینکدین LinkedIn، یوتیوب YouTube و …  به روش های مختلف فعال هستند بیندازیم؛ تا پی ببریم که این رسانه ها تا چه حد قدرتمند و پررنگ در اقتصاد و زندگی ما ظاهر شده و کسب و کارهای مختلف برای ایجاد ارتباط موثر با مخاطبان خود، از آنها به عنوان بخشی از استراتژی بازاریابی شان استفاده کرده و با تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از این ارتباطات، روند شغلی خود را بهبود می بخشند.

اما آیا صاحبان مشاغلی که از رسانه های اجتماعی استفاده می کنند، می دانند کلید موفقیت در سوشال مدیا Social Media چیست؟ و چگونه باید با این ابزارهای اجتماعی تعامل داشته باشند تا بهترین نتیجه برایشان حاصل شود؟ در ادامه با بیان نکاتی کاربردی، به این پرسش پاسخ داده خواهد شد.

روند سرعت در بازاریابی سوشال مدیا زیاد است

ماهیت رسانه های اجتماعی به گونه ای است که اصولا توجه اندکی را می طلبند. جلب نظر افراد به یک توئیت Tweet در توئیتر Twitter به مراتب سخت تر از جلب نظر آنها به یک تبلیغات روزنامه بوده و نوشتن و یا کپی کردن عناوین تبلیغاتی در شبکه ای مثل اینستاگرام Instagram بسیار دشوار می باشد؛ لذا رقابت تنگاتنگ و فشرده ای برای بازاریابی شبکه های اجتماعی وجود داشته و صاحبان مشاغل به طور مستمر در حال پیگیری نظرات و بازخوردهای مخاطبان خود در این رسانه ها می باشند. افراد با درک دقیق اینکه هدف هر سوشال مدیا Social Media چیست و سازوکار آن چگونه است، می توانند با ایجاد تبلیغات موثر و مناسب هر رسانه اجتماعی بهترین نتایج را برای کسب و کار خود رقم بزنند.

باید در سوشال مدیا فعال باشید

یکی از بدترین اشتباهاتی که معمولا صاحبان کسب و کارهای مختلف مرتکب می شوند این است که در هر رسانه اجتماعی مرتبط، صفحه ای ایجاد کرده و آن را بدون هیچ فعالیتی به حال خود رها می کنند. داشتن حسابهای کاربری متعدد در سوشال مدیا Social Media به معنای رونق تجارت و کسب درآمد نیست.

این طرز تفکر شبیه آن است که تصور شود با داشتن تعداد زیادی باشگاه گلف، می توانید گلف باز حرفه ای شوید. یک پاسخ موثر در پرسش به اینکه کلید موفقیت در سوشال مدیا Social Media چیست باید گفت که با آنها به عنوان یک جزء اضافه برخورد نکنید؛ در واقع آنها نیازمند همان مراقبت، توجه و احترامی هستند که برای تمام رفتارهای بازاریابی خود به کار می برید.

واقعیت این است که اگر قصد فعالیت در سوشیال مدیا Social Media را ندارید، نمادهای آنها را در صفحه وبسایت خود قرار ندهید. چون کاربرانی که وارد این صفحات شده و آنها را فاقد فعالیت می بینند، نوعی حس بی اعتمادی و اغواگری نسبت به محصول شما پیدا کرده و بدین ترتیب ممکن است هزاران تعامل موثر را از دست بدهید.

فقط در مورد خودتان صحبت نکنید

اشتباه بزرگ دیگری که صاحبان مشاغل به آن دچارند این است که بیش از آنکه درباره نیاز مشتری و آنچه برای او مهم است صحبت کنند، درباره خودشان حرف می زنند. اگر این افراد مفهوم اینکه سوشال مدیا چیست را به خوبی درک کرده بودند، مرتکب چنین اشتباهی نمی شدند.

تصور عمومی بر این است که همان طور که در دنیای واقعی داد زدن برای فروش سبب جلب توجه شده و ممکن است تا حدی موثر باشد، در دنیای مجازی نیز به همین گونه است که اگر حضور شما در سوشال مدیا  تنها به این دلیل است، هیچ فایده ای نخواهد داشت.

هدف شما باید ارائه مطالبی مربوط به مشتری باشد؛ به طوریکه فرد خود را با آنها درگیر احساس کرده و حتی بخواهد پست شما را با دیگران به اشتراک بگذارد. یعنی این نیاز را علاوه بر خود، در دیگران نیز حس کند.

پاسخ طلایی دیگر به پرسشِ کلید موفقیت در سوشال مدیا چیست، باید گفت ایجاد تعامل با مخاطب! اگر قصد فعالیت در رسانه های اجتماعی را دارید، باید با مشتریان تعامل داشته، با آنها گفتگو کرده و نظراتشان را بخواهید.

به عنوان مثال تصویر دو کالایی را که میخواهید در فروشگاه تان قرار دهید، در صفحه خود ارسال کرده و از مشتریانتان نظرخواهی کنید که کدامیک را بیشتر می پسندند. ایجاد اینگونه دیالوگ ها و پست های اشتراکی، قطعا سبب تعامل بیشتر و ارتباط موثرتری با مشتریان خواهد شد.

در سوشیال مدیا (Social Media) این تبادل نظرات پیرامون یک کالا نفعی دو سویه دارد. یعنی فروشنده با اطلاع از نظر مشتریان، کالایی را که از آنها چندان محبوب یا با کیفیت نیست از اقلام فروشی خود خارج کرده و بدین ترتیب هزینه آن را صرف کالایی می کند که اقبال بیشتری دارد. از طرفی خریداران با آگاهی از تجربیات دیگران از مصرف کالاهای موجود، می توانند برای خرید، انتخاب های بهتری داشته باشند.

 تصاویر کلیدی هستند

آیا میدانید متداولترین محتوای اشتراکی در سوشال مدیا چیست؟ بله، قطعا درست پاسخ داده اید، تصویر! استفاده از تصاویر جذاب با محتوای مناسب، شانس به اشتراک گذاری پستهایتان توسط کابران را افزایش داده و این یعنی تعامل بالا و ایجاد یک شبکه گسترده، فارغ از اینکه تعداد دنبال کننده های شما چقدر است! آنچه که در حال به اشتراک گذاری و دست به دست شدن است، پست صفحه شماست و این دقیقا همان چیزی است که می خواهید. می توان گفت این همان شکل جدید بازاریابی دهان به دهان است که هر پست توسط یک کاربر برای دیگری فرستاده شده و در اصطلاح گفته می شود که پست وایرال (Viral) شده است.

حال که تا اندازه ای با مفهوم اینکه سوشال مدیا چیست و چه کاربردی دارد آشنا شدید، قبل از اینکه به انتشار مطالب در این رسانه ها بپردازید، قدمی به عقب برداشته و در مورد استراتژی های بازاریابی خود در این شبکه ها فکر کنید.

اینکه اهداف شما چه هستند؟ رسانه های اجتماعی چگونه می توانند به شما در دستیابی به اهداف تجاری تان کمک کنند؟ می خواهید روی کدام رسانه های اجتماعی تمرکز کنید؟ چه محتوایی را می خواهید به اشتراک بگذارید؟ یا چه نوع محتوایی مخاطب مورد نظر شما را به بهترین وجه جذب می کند؟

پاسخ به تک تک این پرسش ها و استفاده از نکات کاربردی بیان شده، می تواند راهگشای شما در پاسخ به پرسش کلید موفقیت در سوشال مدیا چیست، باشد. به یاد داشته باشد که استراتژی بازاریابی تان باید منعطف بوده تا با تغییر شرایط و آنالیز تعاملات شما با مشتریان، در صورت لزوم قابل تغییر باشد. با رعایت همین مبانی اولیه و برداشتن قدم های کوچک اما درست و اصولی، میتوانید در آینده شاهد نتایج شگفت انگیز آن باشید.